تاریخچه سیستم عامل اندروید

گاهی اوقات این‌طور به نظر می‌رسد که سیستم عامل اندروید سابقه‌ی زیادی دارد. اما حقیقت این است که از زمان عرضه‌ی اولین نسخه‌ی اندروید تا حالا کمتر از ۱۰ سال گذشته است. تصمیم گوگل برای استفاده از یک سیستم عامل متن‌باز باعث شد که اندروید خیلی سریع به سیستم عامل محبوب توسعه‌دهندگان بدل شود. اندروید با پشت سر گذاشتن رقبایی همچون سیمبین، بلک‌بری، Palm OS، webOS و ویندوزفون موفق شده که عنوان رایج‌ترین سیستم عامل موبایل در جهان را از آن خود کند. تنها رقیب جدی اندروید، iOS اپل است. این رقابت همچنان ادامه دارد و به نظر نمی‌رسد این وضعیت به این زودی‌ها تغییر کند.

تاسیس اندروید

در اکتبر ۲۰۰۳، قبل از این‌که اصطلاح گوشی‌های هوشمند همه‌گیر شود، شرکت اندروید در پالو آلتوی کالیفرنیا تأسیس شد. اندی روبین، یکی از ۴ مؤسس این شرکت، همان زمان گفته بود هدف این شرکت توسعه‌ی «گجت‌های همراه هوشمندتری است که نسبت به مکان و ترجیحات مالکشان آگاه‌تر باشند».

البته روبین در سال ۲۰۱۳ در طی یک سخنرانی گفت که هدف اصلی آن‌ها از تأسیس این شرکت، توسعه‌ی سیستم عامل دوربین‌های دیجیتال بوده. این شرکت در سال ۲۰۰۴ اندرویدی را توسعه داده بود که روی دوربین نصب می‌شد و می‌توانست بدون سیم به کامپیوتر متصل شود. سپس ارتباط بین کامپیوتر با دیتاسنتر اندروید برقرار می‌شد تا کاربران بتوانند عکس‌های دوربینشان را به‌صورت آنلاین روی فضای ابری ذخیره کنند.

بعد از این که بازار سیستم عامل برای دوربین‌های دیجیتالی افت کرد، آن‌ها تصمیم گرفتند که همین پلتفرم را برای گوشی‌های همراه توسعه دهند. روبین در همین زمینه می‌گوید: «همان پلتفرم توسعه‌یافته برای دوربین‌های دیجیتالی، تبدیل به اندروید برای گوشی‌های همراه شد».

سال ۲۰۰۵ گوگل شرکت اندروید را خرید و حالا کارمندان این شرکت زیر نظر گوگل فعالیت می‌کردند. آن‌ها تصمیم گرفتند که اندروید به‌طور رایگان در اختیار شرکت‌های سازنده قرار بگیرد و به همین خاطر از لینوکس به‌عنوان هسته‌ی این سیستم‌عامل استفاده شد. گوگل و شرکت اندروید این اعتقاد را داشتند که این سیستم عامل می‌تواند از طریق ارائه‌ی سرویس‌های گوناگون از جمله اپلیکیشن‌ها درآمد کسب کند.

اندی روبین در سال ۲۰۱۴ گوگل را ترک کرد و در طی این چند سال خبری از فعالیت‌های او به گوش نمی‌رسید. تا این که در اوایل سال ۲۰۱۷ با انتشار اطلاعیه‌ای مربوط به گوشی اسنشیال فون، اندی روبین به سرخط خبرها برگشت.

مهیا شدن برای عرضه‌ی اندروید ۱٫۰

در سال ۲۰۰۷ با عرضه‌ی آیفون، گوشی‌ها وارد عرصه‌ی جدیدی شدند. گوگل که به‌صورت مخفیانه در حال کار روی اندروید بود، در نوامبر همان سال اولین نسخه‌ی آزمایشی اندروید ۱٫۰ را برای توسعه‌دهندگان منتشر کرد.

در سپتامبر ۲۰۰۸، اولین گوشی اندرویدی با عنوان HTC Dream به بازارها عرضه شد. این گوشی مشخصه‌ی چندان فوق‌العاده‌ای نداشت و حتی نقدهای منفی زیادی هم دریافت کرد. اما هرچه که بود نام این گوشی به‌عنوان اولین گوشی اندرویدی در یادها ماند.

در سیستم عامل اندروید ۱٫۰، بسیاری از محصولات و سرویس‌های گوگل ازجمله گوگل مپس، یوتیوب و مرورگر HTML (پیش از کروم) تعبیه شده بود. همچنین اولین اپ استور گوگل هم در این نسخه دیده شد. هم‌اکنون این مشخصه‌ها ابتدایی به نظر می‌رسند، اما اندرویدی که هم‌اکنون می‌بینیم، با چنین نسخه‌ای کارش را آغاز کرد.

جریان نام‌گذاری سیستم عامل اندروید بر اساس شیرینی‌ها چیست؟

از ماه آوریل سال ۲۰۰۹ و با انتشار نسخه ۱٫۵ سیستم عامل اندروید، هر نسخه‌ی این سیستم عامل با نام یک شیرینی یا دسر نام‌گذاری می‌شود. نام این نسخه از سیستم عامل اندروید «کاپ‌کیک» (Cupcake) بود. به نظر می‌رسد مدیر پروژه‌ی اندروید، رایان گیبسن، برای اولین بار پیشنهاد نام‌گذاری نسخه‌های اندروید را بر اساس نام‌های شیرینی و دسر مطرح کرده و این پیشنهاد هم به مذاق همه خوش آمده است؛ البته این شخص هیچ‌وقت دلایلش را برای چنین اقدامی توضیح نداد. البته هم‌زمان با عرضه‌ی اندروید ۴٫۴ یا «کیت‌کت»، گوگل درباره‌ی این نام‌گذاری‌ها یک بیانیه‌ی رسمی منتشر کرد که در آن آمده بود: «از آن‌جا که این گجت‌ها زندگی ما را این‌قدر شیرین می‌کنند، هر نسخه‌ی اندروید بر اساس یک دسر نام‌گذاری می‌شود».

لوگوی سیستم عامل اندروید

لوگوی سیستم عامل اندروید توسط آرینا بلوک طراحی شده که در آن زمان کارمند گوگل بود. او در مصاحبه‌ای گفته که تنها توصیه‌ی گوگل برای طراحی این لوگو این بوده که لوگو شبیه یک روبات باشد. آیرین می‌گوید که این لوگو را با ترکیبی از شکل و شمایل ربات‌ها و نمادهای «زن» و «مرد» استفاده شده در درب دستشویی‌ها طراحی کرده است. از آن‌جا که اندروید یک سیستم عامل متن‌باز است، گوگل تصمیم گرفت که کپی‌رایت این لوگو را هم ثبت نکند تا امکان استفاده از این لوگو برای همه فراهم باشد.

اندروید ۱٫۵ کاپ‌کیک

گوگل در سپتامبر ۲۰۰۹ نسخه‌ی ۱٫۶ اندروید را عرضه کرد که این نسخه برای اولین بار از شبکه‌های مخابراتی CDMA پشتیبانی می‌کرد و همین باعث شد که گوشی‌های دارای این نسخه بتوانند توسط اپراتورهایی در سرتاسر جهان به فروش برسند. از ویژگی‌های دیگر این نسخه از سیستم عامل اندروید می‌توان به تعبیه‌ی کادر جستجوی سریع، رابط کاربری یکپارچه برای گالری، دوربین عکس‌برداری و دوربین فیلم‌برداری اشاره کرد. همچنین در این نسخه ویجت‌های مختلفی برای کنترل وای‌فای، بلوتوث، جی‌پی‌اس و موارد دیگر قرار داشتند.

گوشی شکست‌خورده‌ی Dell Streak که نمایشگری ۵ اینچی داشت از همین نسخه‌ی اندروید استفاده می‌کرد و در آن زمان به‌عنوان یک «گوشی هوشمند/تبلت» توصیف می‌شد.

اندروید ۲٫۰-۲٫۱ نان خامه‌ای

در اکتبر ۲۰۰۹، یک سال بعد از عرضه‌ی اندروید ۱٫۰، گوگل نسخه‌ی ۲٫۰ این سیستم عامل را عرضه کرد. این نسخه با عنوان «نان خامه‌ای» (Eclair) معرفی شد. پشتیبانی از قابلیت تبدیل متن به گفتار، پشتیبانی از حساب‌های چندگانه، قابلیت ناوبری گوگل مپس و بسیاری از موارد دیگر از جمله ویژگی‌های جدید این نسخه از سیستم عامل اندروید محسوب می‌شدند. گوشی موتورولا Droid اولین گوشی بود که از این نسخه‌ی اندروید استفاده می‌کرد.

اندروید ۲٫۲ ماست یخی

در مه ۲۰۱۰، نسخه‌ی ۲٫۲ اندروید با عنوان «ماست یخی» (Froyo که مخفف frozen yogurt است) عرضه شد. گوشی‌های دارای این نسخه می‌توانستند از مشخصه‌هایی همچون هات‌اسپات وای‌فای، پشتیبانی از فلش و دیگر موارد بهره ببرند.

اولین گوشی نکسوس یعنی نکسوس وان هم ابتدا با نسخه‌ی ۲٫۱ اندروید عرضه شد ولی کمی بعد با نسخه‌ی ۲٫۲ به‌روزرسانی شد. بعد از این گوشی بود که گوگل تلاش کرد برای هر نسخه از اندروید، یک گوشی نکسوس را روانه‌ی بازار کند.

اندروید ۲٫۳ نان زنجبیلی

در سپتامبر ۲۰۱۰، گوگل نسخه‌ی ۲٫۳ اندروید را با عنوان «نان زنجبیلی» (Gingerbread) عرضه کرد. رابط کاربری در این نسخه به‌طور گسترده بهبود پیدا کرد و قابلیت پشتیبانی از فناوری NFC هم در اندروید ۲٫۳ تعبیه شد. اولین گوشی هوشمندی که هم از این اندروید بهره می‌برد و هم سخت‌افزار NFC را داشت، گوشی نکسوس اس بود که با همکاری گوگل و سامسونگ ساخته شد.

اندروید ۳٫۰ شانه عسل

نسخه‌ی ۳٫۰ اندروید با عنوان «شانه عسل» (Honeycomb) در فوریه‌ی ۲۰۱۱ معرفی شد. ازجمله ویژگی‌های این اندروید که برای تبلت‌ها عرضه شده بود می‌توان به بازطراحی رابط کاربری برای نمایشگرهای بزرگ اشاره کرد و همین‌طور نوتیفیکیشن‌ها در نواری در پایین نمایشگر نشان داده می‌شدند. اولین تبلتی هم که از این نسخه استفاده می‌کرد، موتورولا Xoom بود. در هر صورت این اندروید موفقیت چندانی را به دست نیاورد و گوگل بسیاری از مشخصه‌های این نسخه را در اندروید ۴٫۰ تعبیه کرد.

اندروید ۴٫۰ بستنی حصیری

در اکتبر ۲۰۱۱، گوگل نسخه‌ی ۴٫۰ اندروید را با عنوان «بستنی حصیری» (Ice Cream Sandwich) عرضه کرد. این نسخه ویژگی‌های جدید زیادی داشت. مثلا برای اولین بار در این نسخه بود که عکس گرفتن از چهره‌ی کاربر برای باز کردن قفل گوشی امکان‌پذیر شد. البته این مشخصه خیلی ابتدایی بود ولی خب قدم اول در این زمینه محسوب می‌شد. پشتیبانی از دکمه‌های مجازی، فرمان‌های حرکتی برای رد کردن نوتیفیکیشن‌ها و اطلاع از میزان مصرف اینترنت به تفکیک اپلیکیشن‌ها، ازجمله ویژگی‌های جدید این نسخه از اندروید بود.

اندروید ۴٫۱-۴٫۳ آب‌نبات ژله‌ای

اندروید ۴٫۱ یا «آب‌نبات ژله‌ای» (Jelly Bean) در ژوئن ۲۰۱۲ عرضه شد و گوگل نسخه‌های ۴٫۲ و ۴٫۳ را به ترتیب در اکتبر ۲۰۱۲ و ژوئیه ۲۰۱۳ عرضه کرد. ویژگی‌های جدید این اندروید عمدتا مربوط به موارد ظاهری بود. مثلا انیمیشن‌ها و عملکرد تاچ در این نسخه از اندروید بهبود پیدا کردند و همچنین Google Now و پشتیبانی از نسخه اندروید مرورگر کروم برای اولین بار در این نسخه معرفی شد. تبلت نکسوس ۷ هم اولین تبلت مجهز به این اندروید بود.

اندروید ۴٫۴ کیت‌کت

اندروید ۴٫۴ «کیت‌کت» (KitKat) در سپتامبر ۲۰۱۳ عرضه شد. مهم‌ترین مشخصه‌ی این نسخه‌ی اندروید، حداقل حافظه‌ی رم برای اجرا آن بود که گوشی‌های دارای ۵۱۲ مگابایت حافظه‌ی رم می‌توانستند به‌خوبی این نسخه را اجرا کنند. همین موضوع به گوشی‌های ارزان‌قیمت اجازه می‌داد که از جدیدترین نسخه‌ی اندروید استفاده کنند. اولین گجت مجهز به این نسخه هم نکسوس ۵ بود و طبق آمار گوگل، هم‌اکنون حدود ۱۵.۱ درصد از گجت‌های اندرویدی از این نسخه استفاده می‌کنند.

اندروید ۵٫۰ آب‌نبات چوبی

در پاییز ۲۰۱۴، گوگل با عرضه‌ی اندروید ۵٫۰ «آب‌نبات چوبی» (Lollipop)، انقلابی را در طراحی رابط کاربری اندروید ایجاد کرد. این سبک طراحی جدید با عنوان متریال دیزاین، به زبان اصلی طراحی رابط کاربری اندروید بدل شد. ازجمله‌ی دیگر تغییرات مشهود این نسخه می‌توان به تحول در بخش نوتیفیکیشن‌ها اشاره کرد. اولین گوشی مجهز به این نسخه نکسوس ۶ بود و اولین تبلت هم نکسوس ۹٫ در حال حاضر حدود ۲۹ درصد از گجت‌های اندرویدی از این نسخه استفاده می‌کنند.

اندروید ۶٫۰ مارشملو

اندروید ۶٫۰ «مارشملو» (Marshmallow) در پاییز ۲۰۱۵ عرضه شد. این نسخه‌ی اندروید از ویژگی‌های جدیدی همچون امکان اسکرول عمودی اپ دراور، دسترسی راحت‌تر به Google Now، پشتیبانی پیش‌فرض از حسگر اثر انگشت و پشتیبانی از USB-C بهره می‌برد. نکسوس ۶P و ۵X به همراه تبلت پیکسل سی، اولین گجت‌هایی محسوب می‌شدند که به این نسخه‌ی اندروید مجهز بودند. اکثریت گجت‌های اندرویدی (حدود ۳۲.۲ درصد) از این نسخه استفاده می‌کنند.

اندروید ۷٫۰ نوقا

نسخه‌ی ۷٫۰ اندروید با عنوان «نوقا» (Nougat) در پاییز ۲۰۱۶ عرضه شد. این نسخه‌ی اندروید ویژگی‌های جدید زیادی داشت که از بین آن‌ها می‌توان امکان تقسیم صفحه‌نمایش و استفاده‌ی هم‌زمان از ۲ اپلیکیشن و امکان جابجایی سریع بین اپلیکیشن‌ها را نام برد. گوشی‌های پیکسل، پیکسل Xl و ال‌جی V20 اولین گوشی‌های مجهز به این نسخه‌ی اندروید بودند. در حال حاضر روی حدود ۱۵.۸ درصد از گجت‌های اندرویدی، اندروید نوقا نصب شده است.

اندروید ۸٫۰ اوریو

در آگوست ۲۰۱۷، جدیدترین نسخه‌ی اندروید یعنی اندروید ۸٫۰ «اوریو» (Oreo) عرضه شد. این دومین باری است گوگل یک نام تجاری را برای اندروید انتخاب کرده. تغییرات در بخش تنظیمات، پشتیبانی از حالت تصویر در تصویر و کانال‌های نوتیفیکیشن، از جمله ویژگی‌های جدید اندروید اوریو محسوب می‌شوند. نکسوس‌های نه‌چندان قدیمی و گوشی‌های پیکسل می‌توانند این نسخه‌ی جدید را دریافت کنند و گوشی‌های پیکسل جدید هم شامل اندروید اوریو خواهند بود که انتظار می‌رود در ماه اکتبر عرضه شوند.

سخن نهایی

اگر اپل تصمیم نگیرد آیفون‌های جدیدی را با قیمت بسیار ارزان‌تر به فروش برساند، به‌نظر می‌رسد که سلطه‌ی سیستم عامل اندروید به این زودی‌ها تمام نمی‌شود. این سیستم عامل آن‌قدر انعطاف‌پذیر است که از گوشی‌های ارزان‌قیمت گرفته تا جدیدترین پرچم‌دارها از آن استفاده می‌کنند. به همین خاطر با اطمینان زیادی می‌توان گفت که پیشتازی اندروید در این عرصه ادامه‌دار خواهد بود.